Pankreas, karın bölgesinde arka tarafta yer alan ve sindirim enzimleri ile hormonlar salgılayan hayati bir organdır. Pankreatik kanal denilen bir tüp yardımıyla bağırsaklara enzim ve sindirim suyu salgılar. Bu salgılar safra ile birleşerek besinlerin sindirimine yardımcı olur. Ayrıca, pankreas insülin ve glukagon hormonlarını kana salgılayarak, besinlerden gelen şekerin hücrelere taşınmasını ve vücudun enerji üretimini düzenler.

Akut pankreatit, aniden ortaya çıkan ve uygun tedavi ile birkaç gün içinde iyileşebilen bir iltihap türüdür. Ancak tedavi edilmezse ciddi sorunlara yol açabilir. Akut pankreatitin en yaygın nedeni safra kesesinde oluşan taşlardır. Ayrıca, karın bölgesindeki travmalar, aşırı alkol kullanımı, tümörler ve pankreas anormallikleri de iltihaba neden olabilir. Akut pankreatitin %30'unda herhangi bir neden belirlenemez. Belirtileri arasında aniden başlayan ve gittikçe artan karın ağrısı, mide bulantısı, ateş ve sıvı kaybı bulunur. Ağrı genellikle karının üst bölümünde yoğunlaşır ve bazı kişilerde sırta vurur. Yemekten sonra ağrılar artar ve birkaç gün sürer. Eğer tedavi edilmezse, akciğer, kalp ve böbreklerde hasar meydana gelebilir.

Akut pankreatit hastalarının birkaç gün hastanede kalmaları gerekebilir. Hastaya intravenöz sıvılar, ağrı kesici ilaçlar ve antibiyotik tedavisi uygulanır. Bu dönemde hastanın beslenmesi azaltılarak pankreasın dinlenmesi sağlanır. Kusma varsa, midedeki sıvı ve havanın çıkarılması için burun yoluyla tüp takılabilir. Komplikasyonlar ilerlemezse, hasta birkaç gün içinde iyileşir. Eğer iyileşme gözlenmezse, hasta nazogastrik beslenme ile beslenir. İyileşen hastaların sigara içmemesi, alkol kullanmaması ve yağlı besinlerden uzak durması gerekir.

Kronik pankreatit, akut pankreatite göre daha ciddi bir sorundur ve kalıcı doku hasarına neden olabilir. Kronik iltihap, sindirimde kullanılan enzimlerin pankreas ve çevresindeki dokulara zarar vermesi sonucu oluşur. Bu durum genellikle uzun süreli aşırı alkol kullanımı nedeniyle meydana gelir. Ayrıca, genetik pankreas bozuklukları, yüksek kalsiyum düzeyi, yüksek kan yağ oranı ve bağışıklık sistemi hastalıkları da bu iltihaba yol açabilir. Kronik pankreatit genellikle 30-40 yaş arasındaki bireylerde görülür, ancak genetik faktörler nedeniyle daha erken yaşlarda da ortaya çıkabilir.

Kronik pankreatit hastalarında karın üst kısmında ağrı, mide bulantısı, ishal, kusma, yağlı dışkılama ve kilo kaybı görülür. Ağrı genellikle sırta yayılır ve yemekten sonra şiddetlenir. İltihap ilerledikçe ağrının şiddeti azalabilir, çünkü pankreas enzim üretemeyecek kadar hasar almış olur. Bu durum, besinlerin tam olarak sindirilememesine ve vücuda yeterince besin maddesi alınamamasına yol açar.

Kronik pankreatit hastaları hastanede tedavi altına alınır. Ağrıları hafifletmek için ilaç tedavisi uygulanır. Kilo kaybı devam ediyorsa, hasta nazogastrik beslenme ile beslenir. Normal beslenme sırasında pankreas enzim üretemeyecek durumdaysa, öğünlerde sentetik enzim takviyesi yapılır. Bu, hastanın yeniden kilo almasını sağlar. Hastalar için yeni bir beslenme düzeni oluşturularak yağsız besinler tüketmeleri ve sık sık beslenmeleri önerilir. Bol sıvı alımı ve kafeinden uzak durulması da tavsiye edilir. Ayrıca, hastaların alkol ve sigaradan uzak durmaları gerekir.

Genetik faktörlerden kaynaklanan iltihaplanmanın önlenmesi mümkün değildir. Ancak, beslenme ve yaşam tarzında yapılacak değişikliklerle diğer nedenlerden kaynaklanan pankreas iltihabının oluşumu azaltılabilir. Bunun için kişiler alkol tüketimini sınırlayabilir ve kontrollü şekilde tüketebilir. Az yağlı besinleri tercih ederek, sebze ve meyve tüketimini artırabilirler. İdeal kilonun korunması da faydalıdır. Bu sayede safra taşı oluşumu azaltılır ve pankreas iltihabının önüne geçilebilir. Ayrıca, şok diyetlerden kaçınılması önerilir, çünkü bu diyetler kanda kolesterolü yükselterek safra taşı oluşumuna neden olabilir. Sigara içmek de pankreastaki iltihaplanma riskini artırır, bu nedenle sigaranın bırakılması tavsiye edilir.